TÜRK SANATI(ders notları)

TÜRK SANATI
Tarih boyunca türk devletleri yada topluluklarınca oluşturulan sanattır.
burada dikkat edilmesi gereken önemli bir konu söz konusu sanat yada dönemin öncesi veya sonrası olarak ele alınabilen ve aynı kültür çevresine ait başka dönemlerinveya üsluplarınolup olmadığıdır.
O halde Türk Sanatı ancak bir süreç olarak var olduğu coğrafi ve kültürel çevreler için geçerli olan bir terimdir.
Dolayısıyla bir AnadoluTürk Sanatından söz edebileceği halde bir Hint Türk Sanatı ndan veya bir Mısır Türk Sanatı ndan söz edilemez.
Öyleyse Türk Sanatı kavramı zamanda ve mekanda esneklik ve yaygınlık gösteren bir süreç olarak ele almak ve siyasal oluşumlarla zorunlu bir bağlantı içinde düşünmek gerekir.



M.Ö 1. binde(m.ö 224-m.s 216) Kuzey Çin de görülen ve Çin kaynaklarında Hiung-nu adı ile anılan Asya Hunları tarih sahnesinde öne çıkan ilk Türk devleti olarak olarak kabul edilmektedir.
Asya Hunları hakkında ilk tarihi kaynak M.Ö 318 yılında Hunlar ile Çinliler arasındaki bir antlaşmayı gösteren belgedir. M.Ö209-M.Ö 174 yılları arasında hüküm süren Mo-tur(Mete Han) zamanı Hun imparatorluğununen parlak yılları olmuştur.

Asya coğrafyasını Doğu-Batı eksenine bölersek;

KUZEY GÜNEY
Göçebe Türkler Yarı göçebe-yerleşik
(göçebe olan halk Hun Türkleri nde yerleşik yaşama uygun eserler
hayvancılıkla uğraşırdı.) yoktur.


Eserler üç başlık altında toplanabilir;
-çadırlar
-kurganlar
-kurganlardan çıkartılan çeşitli bulgular
Dokuma türü kullanım eşyaları(halı ve keçe gibi yaygılar),madeni eserler(savaş aletleri,at koşum takımlşarı,dönemin savaşçılarının madeni aksesuarları),pişmiş toprak kaplar vs.

ÇADIRLAR
Göçebe yada yapı göçebe yaşam süren topluluklar için vazgeçilmez bir unsur.Barınak.
Türk topluluklarında en çok kullanılan çadır tipi öy-uy adı verilen çadırladır.Keçe ile kaplı, içi yine çeşitli dokuma türleri ile betone edilmiştir.
KURGANLAR
En basit şekliyle toprak altı mezar yapıları olarak tanımlayabiliriz.Sıradan insanlar için yapılmıyor.Yapıldığı dönemde üst düzey asker,yönetici yada asilzade olması gerekiyor.(Bu günki türbe ve anıt mezarlar gibi.)
En önemlisi;pazırık kurganı,M.Ö 2. ve 1.yy lara ait.Buradan çıkartılan buluntular,Türk tarihine ışık tutacak çok önemli buluntulardır.
Buradan çıkartılmış pazırık halısı,dünyada bilinen ilk halı örneği ve Türkler tarafından yapılmıştır.
Kurganların boyutları çok büyüktür.(yaklaşık 40 metrekare).Sadece ceset değil,cesede ait eşyalar da yer alıyor.(hediyeler,adak olarak kesilen hayvanlar,atları,vezirleri,ve hattakarısı[önemli birisi ise])

PAZIRIK HALISI-KURGANI
1929 yılında Rus arkeologlar;Rudenko ve Gryaznov tarafından ortaya çıkarılmıştır.
Altaylar da deniz seviyesinden 1600m yüksekte yer almaktadır.
Boyutları 1.89*2.00
Dünyada bilinenilk halı örneği.
Gördes düğümü ile dokunmuş(daha çok Türkler tarafından dokunmuş yada yaşamakta oldukları yerlerdeki halılarda görülür ve diğer adı da Türk düğümü dür.)
Gördes;ip çift taraftan geçirildiği için daha dayanıklı.


Pazırık halısı;bordürler,birbirine paralel farklı kompozisyonlar,çeşitli yabani hayvanlar-atlar,sembolik anlamlı çeşitli kompozisyonlar(doğadan alınmış-stilize edilmiş) içerir

Sanat tarihi başlığı altında pek çok dökümana ulaşabiliyoruz ancak Türk sanatı (tarihi)da oldukça geniş kapsamlı olmasına karşın bence yeteri kadar ilgi görmüyor.Bilimsel bilgiye dayalı çok fazla döküman bulamadım.Türk sanatı ve tarihsel süreci ile ilgili elimde olan ve bulabildigim kaynakları burda toplamaya çalışıyorum.Özellikle ilgilendiğim bir alan olmasından ve benimde bu konuda daha fazla dökümana ihtiyaç duyuyor olmamdan ötürü sizlerden de bu konuda paylaşımlar rica ediyorum. link olarak,kitap ismi olarak,yazı olarak...
Şimdiden teşekkürler...

hadi canlandıralım o halde bu başlığı

kültür ve turizm bakanlığı sitesi geleneksel türk sanatı ile aşağıdaki link de başlıklar vermiş.


http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF01E9BE68C047FEF5

teşekkürler:)