TAKI TASARIMINDA MİNİMALİZM
Takı tasarımda Osmanlı, Mısır, Selçuklular gibi bölgesel etkilerin yanı sıra pek çok sanatsal akımlardan da etkilenerek ürünler oluşmaktadır. Örneğin; Minimalizm, Art Deco, Art Neou, Baroc, Gotic, vs…
ilk ele aldığım konu ise: Minimalizm akımıdır.
Akım olarak Minimalizm’in doğuşundan, sanatçılarından ve etkilerinden söz etmek istiyorum.
Minimalizm, sadece batılı bir kültürün ürünü olmayıp; uzak doğu kültürü ve felsefesinden, Japon geleneksel tasarımından da etkilenmiş ve yapısında benzer temeller üzerine kurulmuştur.
1910’u yıllarda, Kazimir Maleviç, beyaz zemin üstüne “siyah kare”sini koyarak yaptığı resimle minimalizmin ilk sinyalini vermiştir. Ama terim olarak ‘minimalizm’i ilk kullanan 1965’te Richard Wolheim’dir.
Maleviç’in başlattığı bu çizgi, 1960’lı yıllarda ABD’li çoğu heykelci olan bir grup sanatçı ve düşünce adamı tarafından kavramsallaştırıldı.
Tony Smith, Donald Judd, Carl Andre gibi heykel sanatçıları; Elsworth Kelly, Frank Stella gibi ressamlar ürünleri ve anlatımlarıyla ‘Minimalist Sanatı’ tanımladılar. Çoğu sanatçı yapıtlarını bir kimlikten arındırmak için “ isimsiz” olarak tanımladılar.
Maddeler halinde Minimalizm Akımını anlatacak olursak:
- ABC sanatı olarakta adlandırılmaktadır.
- Kişisellikten, bölgesellikten uzak; sade, yalın ve evrenseldir.
- Önce işlevsellik, sonra estetik ön plandadır.
- En az malzeme ile, en yalın, en ekonomik en işlevsel sonuca gitmektir.
- “ne ise odur.”
- Özde, minimalizmi maksimize etmek ilkesine dayanır.
- “less is more” (az çoktur) bütün minimalist eserler için temel yol göstericidir ve ürün basit görünsede, en azla en çoğu elde etmek, en güç iştir.
- Yapıtları, kompozisyonlara yüklenen ifadelerden arındırmak, yanılsamaya yer vermemektir
- Anonim olmaya adaydır.
- Minimalist yaklaşım, Bauhous ekolü ile küçük bir başlangıç yapan işlevselciliğin paralel kavramı olmustur.
- Biçim birim yaratmak ve bunu çoğaltmaktır.
- Arka arkaya sıklıkla tekrarlanmış minik melodilerin olusdurduğu, çok güçlü nabız hareketleri olarak yada ruhunuz kalabalıktan yorulmaya başladığında sıgındığımız sadeliğin ve huzurun adı gibide nitelendirilebilinir.
Tasarımda ise; süsleme ve bezemeden uzak, kesinlikle fonksiyona hitap eden, düz ve sade hatlara sahip, “hafif, taze, serin” sözcüklerini çağrıştırabilecek; modüler, dengeli, mantıklı, mümkün olduğunca geometrik formlardan referans alınarak ortaya çıkan ürünlerdir.
Bu alanda çalışmalar yapan sanatçılardan (tasarımcılardan) söz etmek gerekirse;
Michael Becker: matematikle ilişkili altın tasarımlar yaptı.
Georg Dobler: uzaysal hücreler çerçevesinde gelişmeyi önerdi ve metale biçim değiştirti.
Fritz Maierhafer:kaledoskopik deneyimlerinden ve İngiliz pop-artından sonra minimalizme eğildi. Teknolojik materyal toplarken altını da kullanmaktan çekinmedi. Ayrıca plastik figurlerde kullandı.
Hilfried Kodré: erken dönem ürünleri sembolizmden etkilenerek yaptığı tasarımlardı. Daha sonra ise, heykellerin ve uzaysal mimarilerin soyut parçalarından etkilenerek ve bunları minimalize ederek tasarımlar yaptı.
Davit Watkins: Londra Kraliyet Sanat Akademisin de, mücevher ve metal işleri bölümünde öğretmen ve müdürdür. Okulunda mücevher için geniş bir bölüm ayırmış ve ürünleri sergilemiştir. Minimalizmi mücevhere ilk sunan kişidir. Son zaman ürünlerinde, doğal elementler ve insan profillerini kullandı; bu ürünlerin içeriklerini, perspektif değerlerini ve grafik çizgisini arttırdı.
Bu hareket İtalya’nın Paudon okulu tarafından deneysel olarak yapıldı.
Greziono Visintin: kendini minimalizme veren Paudon okulu sanatçısıdır. Erken dönem tasarımları; içi dolu şekillerle, içi boş 3 boyutlu şekillerin kesiştiği ürünlerdir. Bunu aksonometrik parçalar ve optikal ilizyonlar oluşturan 3 boyutlu işler takip etmiştir. Küçük altın yaprak parçalarını, renklendirerek (mineleyerek) tasarımlar yapmıştır.
Venetian Aldo Boschin: Paudon okulunun bir dğer sanatçısıdır. Uzun yıllar kinetik (hareketli) üretimler yapan Şef Bruno Munari’den etkilenmiştir. Son dönem tasarımları ise durağan olmaya başlamıştır.
Tore Sevensson: Vinsintin’in tasarımlarına benzemektedir. Ortak noktaları, özenli kreasyonlar için farklı materyaller kullanmalarıdır. Fakat Vinsintin’in tasarımlarında, sıradan ve devamlılığı olmayan yüzeysel dokuma gözlenmektedir. Sevensson’un tasarımlarında ise bilinçli planlanan geometrik şekiller görülmektedir.
Thomas Gentille: tasarımının karakteri hareketlidir. Heykeltıraş gibi şekillendirme, ressam gibi renklendirme göze çarpar.
Therese Hilbert: minimalist alanda tasarım yapan, az sayıdaki bayan tasarımcılardan biridir.
Sonuç olarak ifade etmek gerekirse; her sanat akımı, felsefi düşünce ve bilimsel gelişme birbiri ile etkileşim halindedir ve birbirlerini yönlendirirler. Hatta sanat ve bilim at başı ilerlemektedir. Tıpkı; Freud’un Pisikanaliz ile ortaya çıktığı dönemde, bilinç altını araştırmaya başlayan insanoğlunun, sanatta gerçeküstücülük (sürrealizm) akımını oluşturması gibi.
Yine bu noktada Minimalzim’de 1960’lı yıllarda isimlenerek gündelik yaşantıya girmiştir ve bu noktada her türlü tasarıma da yansımıştır. Sadece plastik sanatları kapsamayan bu akım, dekorasyondan mimariye, endüstri ürünlerinden takılara kadar uzanmıştır.
Mücevher tasarımda sadelik, huzur, abartısız, kolay algılanabilir ve sadece kendini ifade eden bir kimlik sergilemek isteyen kişiler için Mnimalist tasarımlar her zaman revaçta olacaktır. Güncelliğini ve modasın hiç kaybetmeyecek olan bu tasarımlar geçmişte olduğu kadar gelecekte de kendine moda ve tasarım dünyasında yer bulacaktır.
Michael Beker 2001
Aldo Boschin 2005
Theresa Hilbert 1978
Fritz Maierhofer 2005
Francesco Pavan 2005
MİKROCİP