Kavramsal Sanat

KAVRAMSAL SANAT





1960’ların
ortasında 70’lerde ortaya çıkmış bir sanat akımıdır. İngiltere ve ABD’de
başlamış sonra uluslar arası olmuştur.


Düşünce, felsefe, bilim,
gösteri bilim, dil, sözcük belgelem malzemeleri olmuştur.


Hedefleri
sanatın nesne yâda mal olarak red, sanatın eğlence olarak red, sanatın yapısını
sorgulama, sanat ve sanatçılar bağlamını çözümleme, dilbilimsel çözüm olarak
sanat, sanat ve dil grubu olmuştur.


Atkinson,
Bainbridge, Baldwin, Hurrell, Brun Ramsden, Harrison, barry, Huebler, Weiner,
Kousth sanatçıları arasında olmuştur.


Kavramsal
sanat sanatın bütün yönlerini sorgular ve çözümler: sanat kavramını çözümlemek
için İngiliz çözümsel/dilbilimsel kavramdan yararlanır. Hem kavramsal sanat
çözmesi, hem de sanatsal uygulamadır. Sanat metinleri totoloji önerme biçiminde
kullanılır ve bir yandan sanat tanımının geleneksel sınırlarını yıkmaya
çalışırken, bir yandan da alternatif sanat örnekleri bulur.


Kavramsal
sanat eleştirel bir yaklaşımla kendisini ve çevresini ve yaşamı sürekli
sorgulayan çağın hızlı teknolojik gelişimleri altında ezilmeye çalışan, bunu
kullanan ya da teknolojiye başkaldıran bu amaçla geleneksel sanatın sınırlarını
aşarak sanatın boyutlarını değiştirme çabası da olan kavramsal sanatçıların
görüşleri çağdaş düşünce ile temellenmiş ve onunla bütünleşmiştir.


Kuramsal
sanat aynı yıllarda etkin olan Antiform, land art, post minimalizm gibi sanatı
anlam ile araç arasında sorgulayarak geleneksel sanatın sınırlarını zorlar.


1961’de
Henry Hynt” Malzemesi kavram olan bir sanattan söz ederek”kavramsal
sanat”terimini kullanmıştır.


Sanatçılar,
galericiler, sergi konserleri, koleksiyoncular ve seyirci arasındaki ilişkileri
inceleyerek bu konuda düşünce geliştiren kuramsallarla sanat yapıtının alınıp
satılmasını bu alandaki spekülasyonu eleştirerek sanatçının yaratıcılık
statüsündeki değişikliği açıkça ortaya koymuştur.


1960’lı
yılların sonlarında bazı galeriler tablo ya da heykel sergilemek yerine sözlü
fotografik, matematiksel öneriler hatta çeşitli bilimlere gönderme yapan
sanatçıları birbirinden ayırmaktadır. Bunlar haritalar, filmler, sertifikalar,
eskizler, gazete ilanları, telefon ses kayıtları, planlar, numaralar vb.
şeylerdir.


Kavramsal sanatın
uygulayıcıları alışılagelmiş tuval, fırça, gibi gerçlerin yanı sıra sıradışı
alanlara özgü gereçlerden de yararlanmaktadır.


Yapıtlarıyla kavramlar analizler öneren sanatçılar,
seyirci bunları anlamaya , çözmeye kendi düşüncesiyle tamamlamaya çalışır.





Kavramsal
iş bir program önerir, ama seyirci sanatsal bir çabanın izlerini sezileceği
birmiş bir yapıt görmeye alışkındır. Kavramsala sanat akla seslenir, hâlbuki
seyircinin beklediği duygusal bir katılımdır.


Sanatın
maddesizleştirmesi kavramsal sanatın ortaya çıkışından önceki pek çok
manifestasyonda çok açık olmasa da vardır. M. Duchamp’ın görüşü bunlar arasında
en önde gelenidir.


Kavramsala
sanatın çıkışından on, onbeş yıl öncesinde y. Klein’in boşluk adlı eseri,
Tinguely’nin kendini yok eden makineleri gibi birçok düşünce planı bu ortamın oluşmasında
payı olan örneklerden bazılarıdır.


Bu
akımın gelişmesinde önemli etkileri olan sanatçılardan birisi Josep Kousth’dur.
Kousth 1965’te “ Üç tabure” adlı yapıtı sergilemiştir. Bu yapıtta gerçek bir
tabure, taburenin fotoğrafı ve sözlükten alınmış anlamı bulunmaktadır. Joseph
sanatla ilgilenmesinin nedeni her şeyden önce sanatı lingustik araçlar içinde
saymasıdır.


Sanatçı
bu alanda araştırmasına böyle başlamıştır ve bundan sonra yavaş yavaş sanat dilinin
analiziyle ilgilenmeye başlamıştır.


Araştırmalarını
soyut kavamlar düzeyinde sürdüren sanatçı”1966’dan beri bütün çalışmalını
düşünce olarak sanat düşüncesi”diye
başlığı altında toplanmıştır.


Sol
Lewiltt kavramsal sanatın bir üslup ismi haline gelmesine önayak olmuştur.


Le
Witt minimalizmin indirgeciliği ve estetik içeriği ile diyaloga girerken
bilginin kavramsal şekil ile önsel amaçların görüntü veya nesneye dönüşmesi
üzerine çalışmalar yapmıştır.


Daniel
Burn (sorgulama sanatının) temsilcisi 1960’lı yıllardan başlayarak
değişmeksizin 8,7 cm
genişliğinde düşey paralel bantlar kullanmıştır. Yalnızca renklerin değiştiği
bu sürtüktür sanatçı tarafından farklı mekânlara uygulanır; böylece çizgiler,
sokakta, meydanlarda ve müzelerin duvarlarında dolaşır.


Seyirci
bu tablonun karşısında değildir. Yalnızca görsel bir olguyla düz bir yüzey ve
çizgilerle karşı karşıyadır.


Buren’in
yapıtları önünde seyirci çalışmalarının rastlantısal bir şey olmadığının
farkındadır.


Durumun
bilincinde olsa dahi, seyirci ne sanatçını ustalığına nede kompozisyonun dengesine
ne renklerin yumuşaklığına ne de içeriğine hayran kalabilir, çünkü amaçsız
paralel çizgiler tüm değerleri bir kenara itmekte ve yalnızca yüzeyi
vurgulamaktadır.


Bu
uzlaşmaz tavrı ile “resim nedir? İfade yollarından hangisi gerçektir? Sanatı
yaratan uzlaşmar hangileridir?” sorgular.


Sanatçı
müze dışında sergilediği yüzeyleri ile müzenin bir yapıtı barındırıp barındıramadığını
ortaya koayar.


Kavramsal
sanatta yazının kullanımı bir düşünceyi betimlemenin en açık yolalrındanbiri
olarak görülmektedir. Sözcüğün yazılı betimlemesinin yanı sıra estetik bir kalite
de içerdiği çok sayıda sançtı tarafından kullanılmıştır.


Weiner
bu sanatçılardan biridir. 1960’lardan itibaren fiziksel sanat nesneleri
yapmaktan vazgeçmişti.


Weiner
önce belli bir malzeme ile ilgili basit bir önermede bulunur, sonra gözlem ve
deneyimle bunların sınar ve bulgularını dile çevirerek çalışmasını tamamlar.


İnsanlar
Weiner’in çalışmalarına sahip olmak için onları satın alması gerekmez, onları
istedikleri yere götürebilirler, istedikleri yerde yeniden yapabiliriler.